Een gevallen kabinet, gemeenteraadsverkiezingen en Tweede Kamerverkiezingen in juni: de eerste helft van dit jaar staat bol van de politiek. Onderwerpen als economie, veiligheid, maar vooral integratie zullen het maatschappelijke debat domineren. Nog niet eens zo heel lang geleden was er een “Indisch geluid” in de politiek te horen. Zou zo’n partij weer bestaansrecht hebben?

De VIP (2002). Bron: www.verkiezingsaffiches.nl

Verkiezingsaffiche van de VIP uit 2002. Bron: www.verkiezingsaffiches.nl

De enige Indische politieke partij die ooit de geschiedenisboeken heeft gehaald was de Vrije Indische Partij. De VIP wilde spreekbuis worden in Den Haag voor de Indische gemeenschap, die al jaren vergeefs streed voor onder andere rechtsherstel en reparatie van de AOW-uitkeringen en pensioenen. Vanaf de oprichting in 1994 probeerde de VIP parlementaire invloed te krijgen. Nadat het hen in drie opeenvolgende verkiezingen niet lukte in de Tweede Kamer te komen, besloot de partij zichzelf in 2006 op te heffen.

Sowieso zijn er maar weinig Indische partijen die politiek een vuist hebben gemaakt. In Nederlands-Indië ontstonden rond de eeuwwisseling enkele Indo-Europese belangenorganisaties. In beperkte mate waren die politiek  van aard. De enige echt politiek te noemen organisatie was het in 1919 opgerichte Indo-Europees Verbond. Het IEV streefde naar eenheid onder en emancipatie van Indo-Europeanen in Indië. Prominente leiders waren o.a. Karel Zaalberg (1873-1928) en Frederik Hermanus De Hoog (1881-1939).

Het IEV vertegenwoordigde de Indo-Europese bevolkingsgroep in de Volksraad in Indië. Dit was een volksvertegenwoordiging in de kolonie die in 1916 was opgericht, in reactie op aanzwellende kritiek dat het beleid vervaardigd werd in Den Haag. De raad, die  in eerste instantie alleen adviesrecht had, werd deels gekozen door vertegenwoordigers van bevolkingsgroepen en deels benoemd door de Gouverneur Generaal.

De Volksraad was, in tegenstelling tot diverse opkomende belangenorganisaties, het eerste orgaan dat politieke invloed kon uitoefenen op het centrale gezag in Nederlands-Indië. Gaandeweg kreeg de raad, waarbinnen de IEV een invloedrijke partij was, meer invloed en rechten en het ontwikkelde zich in de twintiger jaren als een essentieel onderdeel in de zogeheten ontvoogding van Nederland. In het eerste jaar van de Japanse Bezetting werd de Volksraad ontbonden. Het IEV ging verder als een Indo-Europese belangenbehartiger in Indonesië, en is uiteindelijk wegens gebrek aan achterban opgeheven.

Na de Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende repatriëring ontstonden verschillende Indische belangenbehartigers in Nederland. De nadruk kwam nu te liggen op gebeurtenissen tijdens en de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Het moest tot halverwege de jaren negentig duren voordat er in Nederland een serieuze poging kwam om deze belangen op de hoogste politieke agenda te krijgen, met een Indische vertegenwoordiging in de Tweede Kamer. Ondanks dat de Indische gemeenschap ongeveer 5% van het electoraat hier vertegenwoordigde, lukte het tot drie keer toe niet om een kamerzetel te bemachtigen.

Het verdwijnen van de VIP in 2006 markeert naar mijn mening het definitieve einde van een volksvertegenwoordiging voor Indische belangen. Omdat de politieke speerpunten van het Indische geluid in parlementair Den Haag direct gekoppeld waren aan de eerste generatie, heeft het nobele streven naar uitkeren van de tegoeden en naar eerherstel, hoe spijtig ook, weinig relevantie meer voor volgende generaties. In de regel gaan politieke partijen uit van een aantal ideologische beginselen waar een groep mensen zich door vertegenwoordigd ziet en niet van het belang van een bepaalde etnische of culturele bevolkingsgroep.

Ik heb niet de indruk dat de derde en vierde generatie Indische Nederlanders haar gemengde culturele identiteit politiek vertegenwoordigd wil zien. Bij de jongere Indische generaties is ook geen behoefte (meer?) aan maatschappelijke emancipatie, zoals dat bij eerdere generaties wel het geval was. De Indische cultuur en identiteit lijkt mij dus onvoldoende fundament voor een nieuw Indisch politiek initiatief. Kortom, Indische politiek behoort voorgoed tot de geschiedenis.