Het fotoboek Indonesiërs in Nederland is een bijzonder document waarin tientallen foto’s zijn samengebracht die de Amerikaanse fotograaf Leonard Freed van 1958-1960 maakte van Indische en Molukse immigranten in Nederland. De titel lijkt op het eerst gezicht onjuist, maar verwijst naar de werktitel die Freed zelf voor de serie hanteerde: (Dutch) Indonesians, de gangbare Engelse term die in die tijd gebruikt werd op de groep immigranten uit het voormalig Nederlands-Indië aan te duiden. Het boek, samengesteld door Lisa van Beek en met teksten van Lizzy van Leeuwen en Erik Vrooms, kwam eind vorig jaar uit. Natalie Ypma bekeek het boek van onder tot boven en geeft haar mening.

Tekst: Natalie Ypma en Ed Caffin

De fotoreeks van Leonard Freed is mooi en puur: haarscherp en op een ontroerende manier is in beelden een klein deel van de geschiedenis van Indische Nederlanders en Molukkers vastgelegd. Waar Freed in het boek voor wordt geprezen en wat de beelden prachtig maakt, is de manier waarop hij met zijn camera dicht bij de mensen wist te komen en een emotionele lading in de foto’s heeft weten te leggen.

Naar mijn gevoel mist de reeks echter de noodzakelijke diepgang. Het lijkt het alsof de foto’s gemaakt zijn met een vooropgesteld doel: laten zien hoe ‘goed’ de integratie verlopen is en hoe geweldig Indische mensen door het Nederlandse volk werden opgevangen. De werkelijkheid was vaak echter heel anders.

Waarschijnlijk is dit te wijten aan het feit dat Leonard in opdracht werkte en misschien daarom juist een positief beeld moest presenteren. De emotionele en maatschappelijke ontvreemding, het ‘je niet fijn voelen’ in een nieuwe situatie en de moeite die sommige mensen hadden om zich aan te passen, komt niet in de fotoreeks tot uitdrukking. Het lijkt er op dat de fotograaf onvoldoende betrokken was bij het onderwerp om het nieuwe leven van de groep migranten uit Nederlands-Indië waarheidsgetrouw weer te geven.

De tekst in het boek geeft in grote lijnen weer wat dat nieuwe leven inhield, maar ook hierin wordt een te algemeen beeld geschetst. Niet elke Indo kwam bijvoorbeeld ‘gedwongen naar Nederland’ en de alledaagse realiteit voor veel Indische en Molukse was anders dan het boek de lezer doet geloven.

Ondanks de gekke titel en de niet realistische weergave is Indonesiërs in Nederland een mooi fotoboek om in te kijken. Doordat het een veel te geromantiseerd beeld laat zien van de tijd en de omstandigheden waarin Indische mensen eind jaren ‘50 verkeerden, blijft het daar echter bij. En dat is toch jammer.

Indonesiers in Holland 1958-1962. Lisa van Beek; Leonard Freed. Uitgeverij d’Jonge Hond, Zwolle 2009. Gebonden, 104 pagina’s (60 illustraties)

Bestel het boek