Eind november 2009 verscheen ineens het bericht dat Prins Bernhard betrokken was bij een mislukte staatsgreep in Indonesië begin 1950. De handtekening van zijn vrouw onder de soevereiniteitsoverdracht was nog nat, de politionele acties nauwelijks uitgeraasd en ‘de schavuit van Oranje ‘ wilde na de coup de macht grijpen in het verloren paradijs. Waarom? Met het verlies van Indië was “rampspoed geboren” en dat moest rechtgezet worden.

Ondanks dat de soevereiniteit net was overgedragen en de wereld snel dekoloniseerde waren er immers nog steeds genoeg mensen die Indonesië voor Nederland wilden behouden en belang hadden bij een machtsgreep. In de verhalen over de mislukte ‘Putsch’ van Raymond Westerling kwam de naam van de prins tot nu toe echter nog niet voor, maar journalist Jort Kelder en historicus Harry Veenendaal onthullen in het boek ZKH, hoog spel aan het hof van Zijne Koninklijke Hoogheid, dat de prins er nauw bij betrokken was. Toean besar Van Lippe Bisterfeld -rokkenjager, schavuit en notoir brokkenpiloot- had na de coup zelfs viceroy willen worden van Indonesië.

In het mooi vormgegeven “boekazine” (dat precies 19,50 kost -leuk detail) valt veel te lezen en bekijken. Op de groot formaat bladzijden staat veel oorspronkelijk materiaal afgedrukt; zoals brieven uit geheime rapporten en originele aantekeningen uit het dagboek van Gerrie van Maasdijk, een vertrouweling van de Oranjes die hoorde van de plannen voor de coup.

Hoewel het dagboek van Van Maasdijk het uitgangspunt vormt voor de beweringen van de schrijvers baseren ze zich ook op andere bronnen; interviews, geheime rapporten en brieven waaruit blijkt dat Bernhard behoorde tot de groep die van plan was om Soekarno en de zijnen uit de weg te ruimen en de macht in de jonge publiek Indonesië grijpen. Bovendien zou de groep wapens hebben geleverd aan het Islamitisch verzet tegen de regering-Soekarno, onder de naam Darul Islam.

ZKH leest als een thriller en het moet gezegd; hoe ongelooflijk het eerst ook klonk, tijdens het lezen raak ik meer en meer overtuigd van de betrokkenheid van de prins. Die zou altijd in de doofpot zijn gestopt om een koningshuis-crisis te voorkomen. Ook de prins zelf, die nog leefde toen historicus Veenendaal de bewijzen verzamelde, heeft nooit willen ingaan op uitnodigingen om zijn kant van het verhaal te vertellen.

Hoewel de staatsgreep niet gelukt is, kan ik het toch niet laten te denken wat er gebeurd was als de uitkomst anders was geweest. Misschien waren er eerst vrolijke tijden aangebroken en hadden veel Oranjegezinde Indo-Europeanen gekozen te blijven. Had Drees toch nog zijn zin gekregen.

ZKH, hoog spel aan het hof van Zijne Koninklijke Hoogheid – Uitgeverij Gopher (gebonden) – 120 blz.

Bestel het boek

Bekijk ook de uitzendingen van Netwerk en DeWereldDraaitDoor waarin aandacht voor ZKH.