Geheime codes ontrafelen

Wereldmuseum Rotterdam. Foto (c) Christie Haalboom/ Indisch 3.0 2012

Momenteel hebben twee musea aandacht voor zilver en goud uit Indië en Indonesië.  Om te beginnen is daar het Wereldmuseum in Rotterdam, waar je tot 9 september 2012 Magie van de vrouw kan bezoeken. Daarnaast biedt het Gemeentemuseum in Den Haag de expo Goud uit Java, Zilver uit Batavia. Over beide maken we een repo, en we beginnen in Rotterdam, met een verslag van Christie Haalboom. 

De directeur van het Wereldmuseum, Stanley Bremer, vertelt dat vrouwen loyale bezoekers zijn. Als hij gesprekken opvangt of praatjes aanknoopt, valt de fascinatie van zijn publiek voor textiel en sieraden hem op. Het verbaast mij niets; vrouwen = shoppen = kleding = stoffen. Totaal logisch, toch? Een oppervlakkige gedachtengang die geen recht doet aan deze tentoonstelling met artefacten uit Indonesië over vrouw zijn. De doeken die tentoongesteld zijn, zijn veel meer dan gewoon mooi: ze bestaan uit geheime codes, dualistische symboliek en proberen het mysterie van het universum te ontrafelen. Ze zijn het tastbare product van de magie van de vrouw.

Vervlogen tijden

De chique, witte trap met de rode loper leidt je naar de tweede verdieping met de expo. Vanuit de lichte hal betreed je een ruimte die veel donkerder is, waardoor je het gevoel krijgt dat je een andere wereld in stapt. Prachtige portretten van Indische vrouwen in traditionele gewaden uit vervlogen tijden begroeten je. Rechts speelt een film. Ik hoor iets over ‘magische patronen, het bruidspaar en voorspoed’ en ben meteen nieuwsgierig. Ik ben pas geleden ten huwelijk gevraagd en een beetje geluk afdwingen voor de toekomst is natuurlijk nooit verkeerd.

Prachtige portretten begroeten je. Foto: © Christie Haalboom / Indisch 3.0 2012

Schaamplaatjes

Het trouwthema komt meerdere malen terug in de tentoonstelling, zo moeten meisjes minstens één pua (gewaad) geweven hebben voor ze gaan trouwen. Komt de man om de hand van een meisje vragen en is de familie niet geïnteresseerd dan wordt dat kenbaar gemaakt door het tonen van een batik met de afbeelding van een mes. Mooie grote, ronde en hartvormige gouden hangers blijken ‘schaamplaatjes’ te zijn. Zou dat nou lekker zitten onder een trouwjurk? Er hangt een trouwweefsel met ‘wolken zwanger van vruchtbaarheid’, want zodra er getrouwd is, moeten er kinderen komen. De herhaalde patronen op een weefsel verbeelden de repeterende energie van positief en negatief, die staan voor eindeloos elkaar opvolgende generaties.

Hogere wiskunde of magie

Als grafisch ontwerper ben ik gek op patronen. Het samenspel in vorm en kleur is fijn om naar te kijken. Mijn audiotourgids vertelt me dat ‘het concept van dualiteit van twee tegengestelde, elkaar aanvullende categoriën één van de grondbeginselen is van de Indonesische cultuur’. Man, vrouw, donker, licht, laag en hoog. Vogels versus – ejaculerende – reptielen. Nooit geweten dat er zoveel filosofie in mijn sarongs zat! Ik krijg bewondering voor de vrouwen die ikats weven. Hierbij wordt de draad eerst geverfd, maar door haar op bepaalde plekken af te binden, blijft ze daar blanco. Tijdens het weven ontstaat er een patroon. Is het hogere wiskunde, kunst of magie?

Een pua uit Kalimantan. Foto: © Christie Haalboom / Indisch 3.0 2012

Universeel en tijdloos

Pratend met de hartelijke suppoost, kom ik erachter dat veel bezoekers oudere mensen zijn. Sommigen hebben een band met Indonesië, maar lang niet altijd. Hij merkt niet veel van al die magie in één ruimte, ‘maar misschien moet je daar voor open staan’. Wel was er een duo dat helemaal opging in de tentoonstelling en gefascineerd elk doek besprak. Terecht, de onderliggende wijsheid die uit de doeken spreekt is universeel en tijdloos. In de huidige wereld waarin verdeeldheid ons opbreekt, kunnen we daar nog veel van leren.

 Sta jij open voor de magie van de vrouw en wil je ook gaan kijken? Dat kan tot 9 september 2012. Laat ons weten wat je ervan vond! Het Wereldmuseum is van dinsdag tot en met zondag geopend van 10.00 – 20.00 uur. Toegang € 12. Meer info vind je op de website.