Liesbeth Zegveld, advocate van o.a. de Weduwen van Zuid-Sulawesi en Rawagedeh: “De weduwen van Zuid-Sulawesi hebben geleerd van de weduwen van Rawagedeh.”

Vorige maand bood Nederland excuses aan voor de standrechtelijke executies van Indonesische mannen aan de weduwen van Zuid-Sulawesi. Ook introduceerde Nederland een brede schadevergoedingsregeling. Hoe heeft Liesbeth Zegveld, advocate van de in het gelijk gestelde slachtoffers, hiervoor gezorgd?


Grotere kaart weergeven

Terreur
Op Zuid-Sulawesi – toen Celebes genaamd – schoten Nederlandse militairen in 1947 Indonesische mannen zonder proces neer, op verdenking van deelname aan terreur; verzet tegen de Nederlandse aanwezigheid in de onafhankelijk verklaarde Republiek Indonesie. 66 jaar later krijgen de weduwen van deze mannen hier een schadevergoeding voor van 20.000 euro per persoon, omgerekend is dat (maar liefst) 306.530.000 rupiah.

Brede regeling voor gelijke zaken
De in Rotterdam gepromoveerde Liesbeth Zegveld klaagde de Nederlandse staat aan voor oorlogsmisdaden in Indonesië, en met succes. Voor de standrechtelijke executies van Indonesische mannen in Rawagedeh (op Java) en Zuid-Sulawesi kregen de weduwen een schadevergoeding en excuses. Uit de Zuid-Sulawesi-rechtzaak is zelfs een brede compensatieregeling voortgekomen. Momenteel staat Liesbeth nog de kinderen van de geëxecuteerden bij, een zaak die gelijktijdig met die van de weduwen begonnen is.

Foto: www.marokko.nl

De graven van de geëxecuteerde mannen op Zuid-Sulawesi. Foto: http://nieuws.marokko.nl/29119/kinderen-zuid-sulawesi-klagen-nederland-aan-voor-executeren-vaders/

Te oud
Bij de plechtigheid in Jakarta, medio september van dit jaar, waren de weduwen niet aanwezig: zij waren te oud voor de reis naar Jakarta. Een week later zou de ambassadeur ze komen opzoeken op Sulawesi. Ik vraag Liesbeth ernaar: “Nee, ik weet niet precies hoe het bezoek van de ambassadeur is geweest, ik was er niet bij.”

Jaloezie en ongenoegen
Ze vervolgt: “Ik weet dat de ambassadeur geweest is, met een medewerker. Ze hebben met de weduwen en enkele kinderen gesproken. De weduwen zijn bang voor teveel aandacht. Ze wilden niet in de spotlight komen, ze hebben gezien wat er gebeurd is met de schadevergoeding van de weduwen van Rawagedeh (het dorpshoofd heeft het geld verdeeld onder alle inwoners van Rawagedeh, KV). Om jaloezie en ongenoegen te vermijden, wilde ik de ceremonie niet in hun dorp laten houden. Ik heb gepleit voor een ceremonie op een andere plek op Sulawesi, maar het werd Jakarta. Wat ik niet begrijp, is waarom die datum gekozen is, en niet een datum tijdens de handelsmissie van de premier. Ja hoor, mijn cliënten zijn tevreden. So far so good, vinden ze.”

“Mijn cliënten zijn tevreden. So far so good, vinden ze.”

Verjaarde zaak
Eerst deed Nederland de zaak af als verjaard, inmiddels is een brede compensatieregeling opgetuigd voor vrouwen die weduwe zijn worden door standrechtelijke executies door militairen in Nederlandse dienst. Hoe is het mogelijk dat de Nederlandse staat zo van positie is veranderd, wil ik weten.

Gelijke behandeling van gelijke zaken
“Bij de eerste zaak (Rawagedeh, KV) is de Staat gaan bewegen. De Staat leek in te zien dat het een ernstige kwestie was. Al snel kwam Nederland over de brug met ontwikkelingshulp voor Rawagedeh. Anders dan bij andere dossiers, kon Nederland zijn hoofd niet van deze aanklacht afkeren. Natuurlijk wilden ze er eerst onderuit. Doordat Timmermans pleitte voor gelijke behandeling van gelijke zaken, kreeg ‘Zuid-Sulawesi’ een luisterend oor bij de rechter.”

Ambassadeur Tjeerd de Zwaan biedt excuses aan. Still ontleend aan www.geschiedenis24.nl.

Ambassadeur Tjeerd de Zwaan biedt de Nederlandse excuses aan. Still ontleend aan
www.geschiedenis24.nl.

Brede uitkomst
De in Amsterdam gevestigde mensenrechten-advocaat vertelt verder. “Na ons verzoek om excuses, vroegen ze zich af hoe vaak ze nog sorry konden zeggen. We hadden de publieke opinie mee. Daarom zijn het brede excuses geworden en een brede schadevergoeding, zodat gelijke zaken niet meer voor een rechter hoeven te komen. Dat er een algemene schadevergoedingsregeling is gekomen is wel de ultieme uitkomst van een zaak hoor, als advocaat.”

“Dat er een algemene schadevergoedingsregeling is gekomen is wel de ultieme uitkomst van een zaak hoor, als advocaat.”

Executie van de vaders

Liesbeth Zegveld. Foto: Tabitha Lemon/ Indisch 3.0 2013.

“De impact van het meemaken van de executie van je vader lijkt mij nog veel ernstiger dan – hoe vreemd de vergelijking ook is – die van je echtgenoot.” Foto: Tabitha Lemon/ Indisch 3.0 2013.

De kinderen van de door Nederlandse soldaten geëxecuteerde Indonesiërs hebben ook een zaak aangespannen tegen de Nederlandse staat. Liesbeth Zegveld staat ze hierin bij. Hoe schat de advocate hun kansen in? “We verwachten daar begin 2014 eenuitspraak over. Kijk, de rechter wil dit juridisch niet eindeloos door laten gaan. Dat snap ik. Maar ja, de kinderen stonden erbij. De weduwen hebben gehoor gekregen bij de rechter omdat zij direct betrokken – want aanwezig – waren bij de executies. In Zuid-Sulawesi hebben de kinderen gezien hoe hun vaders werden neergeschoten. Zij waren dus, net als de weduwen, direct betrokken bij de executies. Dat geeft ze rechtsgrond. Bovendien is de groep beperkt; in Rawagedeh waren er geen kinderen bij. En mij lijkt de impact van het meemaken van de executie van je vader nog veel ernstiger dan – hoe vreemd de vergelijking ook is – die van je echtgenoot.”

Aanklacht wegens slavernij
Onlangs werd bekend dat veertien landen drie Europese landen, inclusief Nederland, aanklagen vanwege de slavernij. Is Zegeveld daar ook bij betrokken, en hoe schat ze die kansen in? “Ik heb ervan gehoord, maar ben er niet bij betrokken. Ik weet het niet. Er zijn geen individuele nabestaanden meer. Slachtoffers moeten hun stem laten horen, en van de slavernij zijn geen direct betrokkenen meer in leven. De groep slachtoffers moet sterk zijn. Wat interessant is, is wat er gebeurt als landen vanuit hun soevereine rechten een claim gaan neerleggen bij andere landen.”

18 claims
Voordat ik afsluit: hoe staat het met de algemene schadevergoedingsregeling voor weduwen van de standrechtelijke executies? “Er zijn al 18 nieuwe claims ingediend.”

Mr. Liesbeth Zegveld (Ridderkerk, 1970) studeerde Nederlands recht in Utrecht en promoveerde in 2000 cum laude. Zegveld vertegenwoordigt de laatste jaren regelmatig slachtoffers van de Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië. Liesbeth werkt als mensenrechtenadvocate met Britta Böhler, bekend van onder meer de verdediging van Ayaan Hirsi Ali in de strijd om het Nederlandse paspoort van het voormalige Tweede Kamerlid van de VVD.