Het stikt van de geheimen in Indische families. Verloren gewaande halfzussen, halfbroers, niet erkende moeders, tantes, broers of zussen. Uit angst of schaamte wordt vaak hardnekkig gezwegen over de ware toedracht van ‘hoe het zit’ met de Indische familiestamboom. Met alle pijnlijke gevolgen van dien voor de achterblijvers.

Een vriendin verzuchtte laatst dat de Indische kant van haar familie haast wel een abonnement op Spoorloos lijkt te hebben. Niet alleen haar vader is verschillende malen te gast geweest in het televisieprogramma, op zoek naar zijn vader, maar ook haar oom en een nichtje zijn op tv op zoek naar hun achtergrond. Helaas zijn de familiegeheimen zo goed onder het tapijt gemoffeld dat ze waarschijnlijk nooit meer boven komen drijven. De cultuur van geheimen zit er goed in bij Indische families, nog altijd is zwijgen de norm als het gaat om gevoelig liggende familieperikelen.

De njai

Het zwijgen over afkomst kent een lange traditie in de voormalige kolonie. Tot de 19^e eeuw woonden er altijd meer Europese mannen dan Europese vrouwen in Nederlands-Indië, zo lees ik in ‘De njai – het concubinaat in Nederland’ uit 2008 van Reggie Baay. Veel planters, soldaten of ambtenaren gingen daarom samenleven met een Indonesische, Chinese of Japanse njai. Die vrouwen waren niet alleen huishoudster van de koloniaal, maar deelden ook zijn bed en waren niet zelden moeder van zijn kinderen. Iedereen wist destijds wat het betekende als men van een Europeaan zei: ‘Hij leeft met zijn inlandse huishoudster’. Maar openlijk praten hierover, dat gebeurde niet.

Aan het hek

In de periode 1945-1949 zijn ontelbare Indonesische meisjes en vrouwen – vaak onbedoeld – zwanger achtergelaten door Nederlandse soldaten die gelegerd waren in Indonesië. De kinderen die daaruit voortkwamen waren ‘onwettig’ en wachtte een kindertijd in het weeshuis, of ze groeiden bij hun moeder in de kampong op. Daar werden ze altijd aangekeken op het feit dat hun moeder iets ‘fout’ had gedaan. Andere kinderen van gemengde afkomst werden wel erkend door hun Nederlandse vader, en groeiden op bij hem en zijn blanke echtgenote. In dat geval was praten over de Indonesische moeder taboe en werd er gezwegen over de afkomst. Als er soms al een Javaanse vrouw aan het hek kwam om een glimp van haar zoon of dochter op te vangen, werd ze weggestuurd.

Slagveld

Tot op de dag van vandaag duurt de zoektocht van de nazaten naar al die verborgen geschiedenissen voort. Op oorlogsliefdekind.nl kunnen zoekenden terecht die hun familiegeheimen proberen te ontsluieren die ontstaan zijn na de Tweede Wereldoorlog. De verhalen ontroeren mij en ik heb diep respect voor deze speurneuzen die niet bang zijn voor wat ze misschien tegenkomen. Voor hen is de waarheid belangrijk, omdat die kan bijdragen aan het accepteren van de loop van de geschiedenis. Mijn oproep is: weg met die verstikkende familiegeheimen die veel levens in hun greep houden. Vertel elkaar wat je weet over vroeger en deel je verhalen over afkomst en oorsprong, ook al zijn die nog zo pijnlijk. Voordat het te laat is.

Tip: Lees het levensverhaal van Jan Dennie en bekijk het filmpje waarin hij vertelt hoe verwoestend het is als niemand zich uitspreekt over je afkomst.