Reportage van filmvertoning Hati Merdeka met nabespreking door Ad van Liempt en Maarten Hidskes.
‘Het ging ze alleen maar om geld! Die politionele acties waren om de rijkdom van Nederland te beschermen. Wie denken ze wel niet dat ze zijn om aan de andere kant van de wereld dit land als hun bezit te zien?’ Zo reageerde Jeffrey Pondaag, voorzitter van het Comité Nederlandse Ereschulden, vanuit het publiek na de vertoning van de film Hati Merdeka. De film werd op vrijdagavond 23 augustus vertoond in een uitverkochte Grote Zaal van de Balie in Amsterdam.
De antikoloniale opmerking van Pondaag werd niet gewaardeerd door de koloniaal gezinde Indo’s in de zaal, zij begonnen hem te onderbreken met: ‘Kan die man worden verwijderd?’, ‘Kunnen we het even over die film hebben?’ en ‘Security?!’ Dat de opmerking van Pondaag er niet mocht zijn zegt genoeg over hoe er binnen de Indische gemeenschap over de koloniale geschiedenis hoort te worden gedacht. Als mensen er van afwijken worden ze belachelijk gemaakt, onderbroken en ‘ge-silenced’. Uit de reacties van het publiek leek alsof er onder de meerderheid in zaal een weerstand heerste om het Indonesische perspectief van de filmmakers van Hati Merdeka te accepteren.
Scene uit Hati Merdeka: confrontatie KNIL soldaten met Indonesische vrijheidsstrijders in een lokale bar.
Hati Merdeka is spannende actiefilm en geeft een totaal ander perspectief op de ‘politionele acties’ dan die wij in Nederland gewend zijn. De wreedheid van het KNIL ten opzichte van onschuldige burgers komt hard je netvlies binnen. In de film wordt een groep vrijheidsstrijders gevolgd die als doel hebben de commandant van ‘Depot Special Troepen’ Raymer, losjes gebaseerd op Raymond Westerling, uit te schakelen. Onder de leden van de Indonesische guerrillastrijders zit ook Marius, een Indo. In de film komt naar voren dat Indo’s zowel aan de Nederlands kant (in het KNIL), als aan de Indonesische kant vochten. Marius kiest, ondanks protesten van zijn Indo vader, voor de Indonesische kant. Het KNIL wordt neergezet als een groepje arrogante soldaten die voor de meerderheid uit Indische en Molukse jongens bestaat.
Bad guy Raymer, zien we als een gruwelijke man, die naast dader ook als slachtoffer wordt gezien. Hij zou namelijk zelf getraumatiseerd zijn, doordat hij in een Japans interneringskamp heeft gezeten. In werkelijkheid heeft Raymond Westerling dat nooit meegemaakt, maar het is wel waar dat veel mensen in het KNIL net uit het kamp of uit dwangarbeid kwamen. Aangezien deze ervaring nog vers in het geheugen van veel KNIL soldaten zat, worden de Indonesische vrijheidsstrijders door hun leiding gewaarschuwd: ‘Sommige zijn Nederlanders en sommige zijn lokale militairen. Veel van hen hebben net als Raymer in de Japanse interneringskampen gezeten. Ze zijn loyaal aan de dood en net zo wreed als Raymer zelf.’
(vlnr) Ad van Liempt, de host van CinemAsia en Maarten Hidskes tijdens de nabespreking van Hati Merdeka.
De nabespreking van de film vindt plaats met Ad van Liempt, specialist op het gebied van de politionele acties, en Maarten Hidskes, zoon van een soldaat die onder Raymond Westerling diende in de ‘Depot Special Troepen’. De kennis die Van Liempt deelt met het publiek is heel nuttig en goed onderbouwd. Het verhaal van Hidskes was minder interessant. In de film waren net de oorlogsmisdaden getoond van Depot Speciale Troepen, maar de balans werd weer helemaal naar het Nederlandse perspectief toe getrokken door Hidskes. Herhaaldelijk haalde hij aan dat zijn vader ‘met de beste bedoelingen’ meedeed aan de strijd. Het is jammer dat er niemand was die vanuit een Indonesisch, Indisch of Moluks perspectief meedeed aan de bespreking.
Uit de film werd duidelijk dat voor iedere Indo de keuze aan welke kant je stond een persoonlijke keuze was. Wat is er nu veranderd ten opzichte van toen? De verdeeldheid in de zaal en de reacties op Pondaag laten zien dat het eigenlijk nog steeds zo is. De film Hati Merdeka zorgde voor een pedis avondje tempo doeloe in De Balie.
Sarah’s verslag geeft een goed beeld van de avond. Dat Jeffrey Pondaag’s stijl van opereren niet iedereen bevalt is al langer bekend. Hati Merdeka is een goed gemaakte actiefilm voor een breed Indonesisch publiek. Denk wel dat niet iedere Indo of Molukker in alle vrijheid een keuze kon maken. In de beginmaanden na de proclamatie in 1945 opereerden allerlei groepen die zich weinig gelegen lieten aan een centraal gezag. De moordpartijen die toen op allerlei groepen hebben plaatsgevonden (Nederlands, Indisch, Moluks, Chinees etc) zijn ook van invloed geweest op de keuze die mensen toen hebben gemaakt. Zo is in de film ‘Ambon Door de Eeuwen’ een Molukse nationalist te zien die vertelt dat zijn strijdgroep heeft gedreigd zich tegen de Republiek te keren als het vermoorden van Molukse burgers niet zou ophouden.
Wat duidelijk is dat een open debat over wat er is gebeurd en hoe de verschillende partijen er toen en nu over dachten/denken alles behalve achterhaald is. In dat opzicht verdient CinemAsia een pluim. Wel hadden ze zonder al te veel moeite ook wel een goede Indonesische spreker kunnen vinden om over de film te spreken ;-).
En nu wachten op de film die regisseur Jim Taihuttu over deze periode gaat maken.
Daar sluit ik me helemaal bij aan, Wim! Waarom is bijvoorbeeld niet Herman Keppy of Alfred Birney gevraagd aldaar hun zegje te doen? Hun beider (Moluks/Indische) vaders hebben in dienst van het KNIL de nodige smerige klusjes opgeknapt. Lees er Moesson maar op na.
De film vond ik (helaas) maar een slap aftreksel van Amerikaanse films die zich in Vietnam afspelen. En dan ben ik me ervan bewust dat de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd zich 20 jaar eerder afspeelde. Het gaat mij hier gewoon om het medium film en Hati Merdeka haalt het technisch en verhalend bij lange na niet bij de Hollywood producties. Indonesisch perspectief of niet, historisch gezien klopte er geen hout van. Prima, vrije interpretatie van de makers. En een troost: de
meeste Nederlandse films in dit genre voldoen ook niet. natuurlijk, er zaten ook wel mooie dingen bij, maar alles bij elkaar vond ik het clichematig en voorspelbaar. Maar dat betekent niet dat ik me niet heb vermaakt. Zeker wel! Ik juich dit soort films juist van harte toe. En als Indonesiërs zich door deze film zich in hun geschiedenis meer gaan verdiepen is dat alleen maar mooi meegenomen.
Alleen in Nederland wil het maar met moeite lukken. Het feit alleen al dat we vooraf aan de film een A-4tje kregen met de chronologische ‘high lights’ van deze koloniale oorlog, zegt al genoeg. En dat na afloop tijdens het nawoord in de zaal mensen het nodig vonden hun eigen oorlog ook nog eens uit te vechten was helemaal veelzeggend.
Is Hati Merdeka de 3de film van een trilogie van 2011,die ook te zien is op You Tube ?
———————————————————————————-
Als men Indonesische recensies leest , is het niet zo erg denderend geweest .
Bepaalde scenes werd gezien als lucu(grappig) , a’la Hollywood , soms een beetje ongeloofwaardig .
Conclusie :
Eigenlijk kan het beter , ook als men de laatste film als een zelfstandige film ziet.
De spelers zijn er niet in geslaagd om de kijkers “vast te binden” ondanks spectaculaire Hollywood scenes.
Met een flauwe slot(ending) zonder pit.
——————————————————————–
Als ik de recencies lees van mijn landgenoten dan zie je dat buitenstaanders (geen Indonesiers) zeer zeker de nadrukt legt of het historisch een beetje verantwoord is , of het logisch in elkaar steekt.
Dat zien kritische Indonesiers ook .
Voor de grote massa gaat het vaak om het vermaak (effe de bios pakken) en de onderliggende boodschap is (de belangrijkste) dat de hoofdrolspelers met verschillende achtergronden ( streek-geloof) gezamenlijk Merdeka willen .
Dat bepaalde zaken een beetje door elkaar werd gehaald , dat bepaalde “bumbu” (onder andere Hollywood stijl) er bij werd gedaan om de kijkers naar bioscopen te lokken zal voor iedereen duidelijk zijn .
Salam Sejahtera
wim manuhutu
August 28, 2013 at 23:11
Wel hadden ze zonder al te veel moeite ook wel een goede Indonesische spreker kunnen vinden om over de film te spreken
———————————————————————-
De meeste Indonesiers kijken alleen naar de toekomst , ze hebben andere prioriteiten .
Vanuit Indonesische perspectief gezien is de keuze van de Indische mensen en Molukse KNIL soldaten historisch te verklaren .
Bij de Indischen omdat ze duidelijk naar de richting van de Nederlanders schuiven( taal-cultuur) , bij de Ambonezen( Zd Molukkers) was het vroeger om te kunnen overleven, vaste baan/zekerheid etc .
Heb nog een oude ex KNIL soldaat horen op Nederlandse TV ” untuk cari makan” .
De mythe dat de KNIL grotendeels uit Indische mensen en “Ambonezen” bestaat is ook niet waar .
Ik denk niet of de” Indonesiers” de geschiedenis van de KNIL (diverse boeken) hadden gelezen .
U slaat hier de spijker volledig op de kop Surya Atmadja. Toon de gemiddelde Indonesier eens een film over hun oorlogsverleden met Nederland, de enig opmerking is ” Jahat orang Belanda itu”. Morgen zijn ze het weer vergeten want inmiddels wordt er weer naar een andere actiefilm gekeken en is het cari makan of “Makan apa, nanti malam?”
Om op dit topic terug te komen, ik heb de film niet gezien,
Mijn vader was als KNIL-militair geinterneerd in Birma, en moest zonder voldoende recuperatieverlof weer aan de veldslag in Bali.
Na zijn groot verlof werkte hij voor het departement sociale zaken van de Republiek Indonesie. Een dergelijke professionele houding kun je ook aannemen: “gisteren voerden we oorlog, vandaag zijn we vrienden”. Het is blijkbaar niet iedereen gegeven om zo’n houding aan te nemen.
Helaas heb ik hem niet gevraagd hoe zijn sollicitatiegesprek verliep, misschien zo:
Vraag: U was vroeger in dienst bij het KNIL, Pak Vos.
Antwoord: Ja.
Vraag: Was u een goede soldaat?
Antwoord: Jazeker.
Vraag : Heeft u veel van onze mensen neergeschoten en vermoord?
Antwoord: ????
Volgens de titel ging het om de politionele acties? Twee keer twee weken!
Sarah Klerks,
“Scene uit Hati Merdeka: confrontatie KNIL soldaten met Indonesische vrijheidsstrijders in een lokale bar”
Dat zijn geen KNIL soldaten maar juist Indonesische soldaten die vechten met hun eigen mensen, alleen het verschil is de functie of rang.
“Uit de film werd duidelijk dat voor iedere Indo de keuze aan welke kant je stond een persoonlijke keuze was. Wat is er nu veranderd ten opzichte van toen?”
Ben het met Manuhutu eens, het is niet zomaar een vrije keuze of een eenvoudige keuze die Indo’s kon maken. Indo’s, Chinezen, Molukkers,etc, werden gezien als een deel van het koloniale systeem, eeuwen lang onoplosbaar verbonden. Chinezen werden en worden gezien als smerige ratten/verraders die tijdens de onafhankelijk de Nederlanders hielpen met info of anderen dingen door Indonesiërs te verraden voor geld. Zo werden velen al bestempelt als de vijand of buitenlanders om het simpel te stellen, en dan hoef je niet eens van het KNIL af te stammen of in het KNIL te zitten.
Het Nederlands perspectief is ook lekker typisch, een goed voorbeeld is die meneer Hidkens, zoals ik het lees.
De film heeft een discussie doen opwaaien die alleen in Nederland mogelijk is. Het is een soort van overdreven boetekleed aandoen door personen die niet in die periode leefde en dit bewust hebben meegemaakt. Mijn opa, een neef, mijn vader. Uiteraard iedereen heeft een mening erover, maar wat we niet moeten vergeten is dat dit in een ander tijd gebeurde en niet kunt vergelijken in perspectief van heden, nu vandaag de dag. Dit was in een tijd dat alle wereldmachten koloniës hadden en deze wel al niet aan het verliezen waren. Uiteraard heeft geen enkel land het recht om de ander te bezetten, maar in Nederland wordt vaak alleen op die manier geredeneerd. Het was niet enkel een handelskolonie, maar ook een vestigingskolonie. Meer als in de andere kolonies (Antillen, Suriname, Zuid-Afrika) werd er in Nederlands-Indië vermengd met de lokale cultuur. Gemengde huwelijken, generaties totoks die blank waren maar wellicht al drie generaties in Nederlands-Indië waren geboren en getogen. Het land was ook hun geboortegrond, en dat wilde ze niet zo maar verlaten. Niet elke Indonesiër was een vrijheidsstrijder. Het KNIL bestond wellicht voor 75% uit “inlanders”, en zover ik mee heb gekregen (ja ook ik heb het van horen zeggen) waren vooral de KL-er’s het wreedste. Boeren uit de polder, Hollandse jongens die aanmelding bij het leger zagen als een tropisch uitje om die “primitieven” een lesje te leren, er is zelfs sprake dat voormalige NSB-ers en SS-ers hun vrijheid weer konden terugwinnen door voor vaderland in Nederlands-Indië te vechten.
De gemiddelde Indonesiër vandaag de dag zal inderdaad niet wakker liggen wat wij in Nederland ervan vinden, de Indische, Molukse ex-KNIL-er zal echter na dergelijke opmerkingen een weerwoord geven. Niet zozeer omdat ze Indonesië niet hun vrijheid gunnen, maar in mijn opzicht omdat Nederland ze nu een trap nageeft door te roepen dat het KNIL zich oh zo misdragen heeft en daarvoor excuses aan te bieden. Indische Nederlanders en Molukkers zijn in Nederland als gevolg dat ze in deze periode hebben deelgenomen aan de Nederlandse driekleur, hun vaderland moeten verlaten. En nu zegt men tegen de staat waar ze toen tegen moesten strijden; ja sorry hoor excuses voor toen.
“overdreven boetekleed ” Dat klopt. In Nederland is voor de Nederlanders Indië een soort Verweggistan. Verder alleen bekend met Bali waar ’s ochtends een blonde mevrouw de Telegraaf (gratis) uitdeelt. En ’s avonds gezellig de apendans. Voor onze Indische gemeenschap die, zeg maar, na 1960 is geboren geldt voor velen inderdaad een enorme zelfhaat. Dat zag je vroeger bij de processies met zelfkastijding. Ze zijn vaak niet eens bekend met de erevelden. Alleen de mensen die zoals ik ‘erbij’ waren zijn rustiger. Op de erevelden brengen ze hormat. (wat niet wil zeggen dat wij ‘beter’ zijn hoor).
Ik ben een beetje kort door de bocht hoor, ik wilde alleen maar een trend weergeven. Ik zal uw kastijding rustig doorstaan.