Het nieuwe boek van Tash Aw, de schrijver waarover ik vorige maand al schreef , is een meeslepende roman over het Indonesië van de jaren zestig. Een roerige, en ook voor Nederland relevante periode in de geschiedenis van Indonesië. Het verhaal speelt in 1964, als President Soekarno klem zit tussen het leger en de communistische partij (PKI) en er een burgeroorlog dreigt. Tegen deze chaotische achtergrond zoekt de zestienjarige Adam zijn Nederlandse adoptievader. ‘Kaart van een onzichtbare wereld’ is, zeker met de boekenweek vlak voor de deur, een echte aanrader.

De schrijver Tash Aw – opgegroeid in Maleisië maar nu al jaren inwoner van Londen – is een echte verhalenverteller. Zijn stijl doet volgens de achterflap denken aan die van de grote Indonesische schrijver Pramoedya Ananta Toer. Tash Aw won met zijn eerste roman ‘De zijdehandelaar’ verschillende prijzen en werd genomineerd voor de Booker Prize. Tash Aw schrijft zo beeldend en rijk aan details, dat je vanaf de eerste bladzijde meeleeft met de hoofdpersonen. In een weeshuis in Indonesië worden de broertjes Johan en de jongere Adam geadopteerd door twee verschillende families. Johan vertrekt naar Maleisië en komt terecht in Kuala Lumpur, waar hij uitgroeit toe een rijkeluiszoontje dat rondrijdt in de Mercedes van zijn vader. Hij blijft vol schuldgevoel verlangen naar zijn broertje. Adam komt op zijn vijfde jaar terecht bij de Hollandse schilder Karl de Willigen, waarmee hij een rustig en eenvoudig leven leidt op het Indonesische eilandje Nusa Perdo (het Verloren Eiland).

Politieke chaos

Naast deze twee verhaallijnen volg je het verhaal van de in Nieuw-Guinea geboren Amerikaanse Margaret Bates, docente op de Universiteit van Jakarta. Door de politieke chaos ziet ze de stad en de studenten langzamerhand veranderen. De verhaallijnen komen bij elkaar als Adam op zestienjarige leeftijd op zoek gaat naar Karl, die is opgepakt door soldaten. Tussen de spullen van de schilder vindt Adam een foto en adres van Margaret, een vroegere geliefde van Karl. Hij besluit haar hulp in te roepen bij zijn zoektocht naar Karl, en vertrekt naar Jakarta.

Roerige jaren

Het verhaal kent vele lagen. Thema’s als afkomst en identiteit, de worsteling van de personages met het koloniale verleden en de recente politieke geschiedenis in Indonesië zijn op een slimme manier door het boek verweven. Als lezer maak je de veranderende sfeer in Indonesië in de roerige jaren zestig van binnenuit mee. Je loopt letterlijk mee door de hete en stoffige straten van Jakarta, waar de spanning voelbaar is. Je komt in golfplaten huisjes terecht waar activisten samenkomen en voelt de spanning als Adam bijna onder de voet wordt gelopen tijdens een demonstratie die uitloopt op een bloederige confrontatie met het leger.

Kudeta

Zijdelings kom je meer te weten over de chaotische dagen voor de Kudeta, de mislukte staatsgreep in 1965 waarbij zes generaals werden vermoord en die het einde betekende van het tijdperk Soekarno. Van deze ook voor Nederland relevante periode in de geschiedenis is maar weinig bekend. Nederlanders, zoals Karl, werden in die tijd steeds vaker weinig zachtzinnig het land uitgezet, wegens (vermeende) communistische sympathieën. Bovendien werden de dagen na de Kudeta om diezelfde reden meer dan 500.000 mensen vermoord. Nog eens een miljoen mensen werden gearresteerd. Het boek van Tash Aw stopt aan de vooravond van deze Kudeta, het meeslepende verhaal over Adam, Johan, Karl en Margaret voert de boventoon. Maar de interesse voor deze vergeten bladzijde uit de geschiedenis is gewekt.

Kaart van een onzichtbare wereld (vertaald door Ton Heuvelmans) – Uitgeverij Mouria – 22,50 (gebonden) – 416 blz.

Bestel het boek