door Charlie Heystek en Willem-Jan Brederode
Naast moeders die opgroeiden in Nederlands Nieuw-Guinea, delen Charlie en Merah nog een overeenkomst. Beiden hebben een Indisch uiterlijk met Noord-Europese kleuren en een palet aan sproeten. Hierdoor is het vaker regel dan uitzondering dat we op het eerste niet herkend worden als Indisch. Vertellen we het , dan krijgen we, na een korte observatie, een instemmende blik en voelen we een ‘klik’. Wat is dat gevoel van onderlinge verbondenheid?
Een paar jonge Indo's uit de Indisch3.0-provinciereeks
Een Indisch uiterlijk bevat iedere mogelijke uiting van een eeuwenlange vermenging van Europese en Indonesische genen. Dit betekent dus een oneindigheid aan Indische gezichten. Hierdoor worden dagelijks vele Indo’s herkend als puur Aziaat, neger, Arabier, Zuid-Europeaan of als doorsnee Belanda. Enerzijds heeft dit te maken met het beeld dat mensen hebben van een Indo in Nederland. Omdat toch voor vele mensen het nog steeds onduidelijk is wat Indo’s eigenlijk zijn, denkt men bij Indische mensen aan het clichébeeld van kleine, donkere Indonesiërs die met een gevlochten hoed door rijstvelden jakkeren. Overigens, niet alleen Nederlanders, maar ook Indonesiërs delen ons zwart-wit in. Of beter gezegd, bruin-wit; donkere Indo’s horen bij hen, lichte of blanke Indo’s horen bij de ‘bulehs’.
De meeste Indo’s herkennen ons ondanks het Europese uiterlijk vaak direct als een van hen. Maar er zijn ook Indo’s die het niet direct doorhebben. Wanneer je ze vertelt dat je Indisch bent, zie je ze een nanoseconde denken en vervolgens herkennen ze je op een haast mystieke, onverklaarbare manier. Bovendien: er is direct een gevoel van onderlinge verbondenheid. Die klik die los staat van alleen uiterlijke herkenning. Komt het door bekende gebaren, omgangsvormen, bewegingen en woordkeuzes? Wij denken dat het de I-factor is.
Zodra het codewoord ‘Indisch’ is gevallen en de I-factor vastgesteld, krijgt het gesprek een diepte die eigenlijk alleen voorkomt tussen mensen die elkaar al jaren kennen. Zo is het geen zeldzaamheid dat oudere Indische mensen vertellen over ‘vroeger’ en zonder schaamte hun emoties daarbij de vrije loop laten. Jongeren met de I-factor voelen die onderlinge band ook en vertellen vaak als eerste over het gebrek aan herkenning door niet-Indischen.
Het uitleggen van de I-factor aan buitenstaanders is vrijwel onbegonnen werk. Hoe leg je een gevoel uit dat niet slechts een gevoel is? Het is niet zo simpel als ‘vlinders in je buik’. Het is een gevoel dat uit meerdere factoren en aspecten bestaat. Herkenning, sfeer, naadloos begrip en een connectie. De herkenning van ‘iets’ van jezelf in een ander. Die onderlinge verbondenheid brengt een bepaalde sfeer met zich mee, een soort gezelligheid, ‘senang’. Het begrip is groot omdat je dingen van de ander makkelijker kunt verklaren dan bij niet-Indischen. En dat alles vormt een dusdanige connectie die de I-factor is. Voel je ‘t ook?
Herkenning van jezelf in die andere Indo? Lees ‘De I-factor’ op http://www.indisch3.nl/2010/03/16/de-i-f…
@Indisch3 Goed stuk! Zeer herkenbaar.
@zofyne hey U! leuk, dank je!
Ik voel em!
Helemaal mee eens
De I-factor heeft te maken met ETEN! (en hoe die saté van jou?)
Gisteren, waah, keluknya bukanmain. Teveel kecap. Gosong :-((
Zeer herkenbaar! Vandaag nog op werk met collega’s erover gehad. We konden 1 man niet helemaal plaatsen qua afkomst (lijkt op Temuera Morrison), totdat iemand hem vroeg of hij Indo is. En toen ging het balletje rollen. En natuurlijk ging het weer over muziek en eten, Indo-eigen he 😉
Jaaa de I factor, heerlijk!
Maar mijn ervaring is dat donkere Indo’s rascistisch kunnen zijn en witte Indo’s niet als 100% accepteren. En zeker Indo’s die twee Indo ouders hebben zijn soms sombong, zij vinden soms zelfs dat je pas een Indo kunt zijn als je last van rascisme hebt.
Dit gaat vooral om derde generatie Indo’s, eerste en tweede generatie Indo’s weten wel beter.
Soms vertel ik niet eens dat ik Indo ben, dan krijgen mijn donkere Indo vrienden wel een hand en ik niet of met veel moeite.
Dan weet ik gauw waar ik aan toe ben, de keerzijde van de I factor.
De I factor ervaar ik meer bij ouderen, heerlijk om een beetje bij in de buurt te gaan zitten in de trein etc.
Troost je Jeroen, maar in Indonesie maakt men ook dat onderscheid in donker en getint.
Ik denk dat wat je hier aankaart een kwestie is van opvoeding. Wanneer ik bij iemand thuis komt groet ik de aanwezigen (gasten) en ik geef hen een hand.
Wanneer ik het pand verlaat groet ik eveneens en geef een hand.
Dat geldt ook wanneer ik een kennis of een vriend ontmoet die vergezeld is van anderen (al dan niet totok).
Ik geef mijn vriend een hand en die stelt de anderen aan mij voor, of mij aan de anderen.
Zo simpel is dat, en je doet er niemand kwaad mee.
Naast eten is muziek ook een goed bindmiddel. Wat mij betreft vooral met indo’s die houden van indonesische muziek, dat aantal groeit, en houden van moderne ALTERNATIEVE indonesische muziek van rock, punk tot gothic. 🙂
Zelfs krontjong wordt nu op een rockachtige manier door de jeugd gepresenteerd. Nou dat zie ik in Nederland de indo’s nog niet doen.
De gevestigde orde bepaalt de dingen nog steeds.
It’s time for a change (op alle gebied), om maar met Obama te spreken.
Een Orde Baru!
O ik luister graag Indonesische muziek:
Projek Pop, Dewi Persik/Glenn Fredly, Gigi, Ten2five, Agnes Monica, Mocca etc.
En Krontjong-Rock hoor ik op het moment in het Internetcafe.
Heerlijk, het niveau ligt hoger dan van de meeste Nederlandse artiesten.
Ja, die, ja.
Superman is Dead, Dewa, Ungu, Navicula, Radja, Brandals, Peter Pan, Naff, Nidji, te veel om op te noemen.
Is dat nu indische cultuur?
Wanneer er toevallig een indo met indische roots in zo’n groepje zou spelen. De zanger van ST-12 van dat liedje puspa is ene Charlie van Houten.
Is die muziek dan opeens indisch?
Overigens, ik ben geen indo-rock fan en dat is bvb een vriend van me Peter, ex-Suara Indo, wel. Moeten wij elkaar dan wantrouwend aankijken? Neen toch. We zitten gewoon in hetzelfde schuitje Hij begint overigens ook de lagu indonesia te ontdekken. Wel dat levensliedachtige soort. Maar toch!
Tot slot, Jeroen (Radin?). Iets om over na te denken. Niet de plaats om hierover te discussieren. Zullen we maar niet doen ook.
Ik ben getrouwd met een indonesische. Wanneer een van mijn kinderen later met de garuda of de merah putih zou rondlopen. Moet ik hem/haar daarvoor dan het huis uitmeppen, moet ik het verbieden?
Is er dan geen I-factor meer?
Ed Vos says:
March 22, 2010 at 17:51
Hij begint overigens ook de lagu indonesia te ontdekken.
————————————-
Hij is niet de enige.
Dat doen tig Indische artiesten .
Het is een natuurlijke proces.
Men moet toch ergens aansluiten ?
Dat was vroeger de Nederlandse cultuur.
Nu ontdekt men de andere zijde , de Indonesische kant.
De kant die al zo lang verwaarloosd of niet erkend wordt.
Maar toch op een of andere manier latent aanwezig is .
Dat zie je ook het gebruik van Indonesische woorden , in diverse fora.
terwijl 10 jaar geleden het nog not done was .
Men gaat met vakantie naar het moederland van hun ouders en grootouders .
Of ze gaan zelfs daar wonen (de pensionado’ s) en bij de iets jongere generatie zelfs relatie hebben met Indonesiers of Indonesische.
Ben toch bang dat na een paar generaties weinig zal overblijven van de Indischen als bevolkingsgroep , en hun cultuur .
Ik zie toch wel hoop voor de indische cultuur, en dat is inderdaad het gebruik van indonesische woorden in hun Nederlands. Een nieuw soort straattaal. Geen petjok maar de straattaal, die de jeugd in bepaalde steden ook gebruikt.
Maar het geeft wat mij betreft natuurlijk geen pas wanneer wij met die straattaal ook nog multiculti proberen te doen met het gebruik van Surinaamse takki-takki, Marokkaanse woordjes en dat soort dingen meer. Blijf er verre van, zou ik zeggen
Ik lees voortdurend iemand schrijven, “dosa toch”. Uitstekend. Astaga! Ook goed. Verzin zelf maar wat. Dasar kuda nil!. Schitterend. Gaya luh!
Indonesische indo’s gaan van hun kant Nederlandse woorden gebruiken.
Ooit zei iemand tegen me: “YAHUD”.
Ik dacht bij me zelf, wat bedoelt die vent toch?
Blijkt hij “Ja goed” te bedoelen…
Ed Vos says:
March 22, 2010 at 21:54
Ik zie toch wel hoop voor de indische cultuur, en dat is inderdaad het gebruik van indonesische woorden in hun Nederlands. Een nieuw soort straattaal. Geen petjok maar de straattaal, die de jeugd in bepaalde steden ook gebruikt.
Ooit zei iemand tegen me: “YAHUD”.
Ik dacht bij me zelf, wat bedoelt die vent toch?
Blijkt hij “Ja goed” te bedoelen
——————————————————————-
O God O God .
Een nieuwe straattaal ? Een nieuwe straat Maleis .?
Als het zo wordt dan is het teken van cultuurarmoe .
in Nederlands Oost Indie kregen de kinderen van gegoede Indo de rotan (mattenklopper)als ze petjoh spreken .
Hun totokse vaders waren not amused .
Het is jahuT .
Beteken uitstekend ,uitmuntend , echt bijzonder.
Of (super) djempol of super jempol .
Dacht dat het bahasa gaul van de Jakartanen was .
Wij gebruiken het om iets bijzonders / iets uitzonderlijk mooi te duiden , nog steeds in gebruik na meer dan 50 jaar .
In Bahasa Indonesia Yang Baik dan Benar ( Bahasa Indonesia baku) of standaard Indonesisch wordt een andere woord gebruik , Luar Biasa .
Meneer SA, u denkt volgens te vaste patronen. Geeft niets, hoor!
YAHUD betekent : Ja Goed. Zoals de persoon het bedoelde.
Kan ook “jood” betekenen. Maar dat ligt weer voor de hand
Cultuurarmoede?
Even googlen, naar “straattaal” Daar bent u toch sterk in.
De totokse vaders not amused?
Desto beter!
Het woord Yahut (E.Y.D) gebruiken we (ik ook) tijdens de SMP-SMA tijd (middelbareschool) in Jakarta. Als bahasa gaul.
En dat gebruik je bij gelijk gestemden , vrienden.
Niet tegen vreemden of ouderen .
Op school (behalve op een schoolpplein) en thuis gebruik je geen bahasa gaul.
In Nederland word het nog steeds bij de Indonesische jonge ouderen (50+ers)gebruikt.
Bahasa Betawi heeft veel Javaanse, Sundanese en andere leenwoorden , zelfs Chinees , Portugees etc.
Yahut kan uit bahasa jawa komen.
Ik kan me natuurlijk behoorlijk vergissen.
Yahudi wordt gebruikt om de Joden te noemen.
Waarschijnlijk is Yahud van oorsprong arabisch , maar dat weet ik niet zeker.
Tot slot, om te voorkomen dat het een alleenspraak wordt of een dialoog.
Elke (?) Indonesier weet dat Yahud, of Yahut oorspronkelijk afkomstig is van het Nederlandse Ja!.Goed! Ik wist dat niet.
In Nederland zullen we yahud misschien niet gebruiken(?), en kiezen daarvoor een ander Indonesisch woord.
Tot slot: mijn vrouw zegt de laatste tijd tegen me: Doe niet zo gaya! (Stel je niet aan!)
Alweer een zin voor in het straatwoordenboek der Nederlands-Indische taal.
Gaya luh!
@Ed Vos,
Oke geen discussie, wel een opmerking.
Nee ik heb geen probleem met de MP vlag of de Garuda, maar zie persoonlijk niet in waarom ik ze zou hanteren. Maar geef me een Indonesisch paspoort en ik laat hem tattoeren.
Maar het is simpelweg niet de vlag van Indo’s in Nederland, net zo min als de koningin niet de koningin is van de Indo’s in Indonesie.
Als de moeder van je kinderen Indonesisch is, is het logisischer dat ze die symbolen hanteren.
Geen probleem, maar voed ze aub niet te nationalistisch op en leer ze ook over de slechte dingen die Indonesie heeft gedaan.
Indische cultuur
Dat Indische ben ik redelijk zat. Ik ben een Indo, naast mijn Indische culturele erfgoed is mijn cultuur nog volop in ontwikkeling, noem het Indo-cultuur. Ik heb geen zin om vast te zitten aan een land dat niet meer bestaat.
Het zou zonde zijn als Indo’s terug blijven vallen op rascistische- koloniale denkbeelden, dat is culturele armoede.
Ik denk dat wanneer veel Indo’s Bahasa Indonesia gaan spreken er uiteindelijk weer een andere taal uit rolt, zo gaat dat nou eenmaal met culturen.
Indo’s worden beinvloed door Indonesische artiesten, Indonesische door Westerse.
De stijlen die daar uit voortkomen zullen toch vaak weer uniek zijn.
Zolang Indo’s blijven bestaan, zichzelf als Indo zien en regelmatig contact met andere Indo’s hebben blijft er zoiets als een Indo-cultuur bestaan. Meer voorwaarden zouden we er niet aan moeten stellen.
@ Jeroen.
Nationalistisch? Nationalistisch (Hollands noch Indonesisch) ben ik nooit geweest. Ik heb de tijd van Nederlands-Indie ook niet eens meegemaakt.
Mijn asal-usul is eigenlijk Lombok, waar, zoals ik onlangs vernam Ed Caffin een rapportage schijnt te hebben genaakt voor het magazine Archipel.
Wat Lombok betreft: ik heb het over de streek Ampenan-Cakaranegara-Ampenan, en de desa Karangtruna waar ik ben opgegroeid. De Rinjani, Senggigi met het palmenstrand. Het ware paradijs, veel mooier dan het buureiland Bali en dan overdrijf ik niet.
Mijn opa was een Duitser en mijn oma een Balinese. Hun graven liggen daar nog. Mijn moeder was dus een “halfbloed” Duitse! Haar jongste broer is daar gebleven. Een andere (oudste) broer (Nederlands), mijn oma was namelijk 2x getrouwd, ging uiteindelijk naar de VS.
De bersiap en de vreselijke dingen die plaatsvonden op Java heb ik niet meegemaakt, en mijn ouders ook niet. Wel hebben de Nederlanders op Lombok ooit eens flink huisgehouden (Lombokexpeditie 1894).
Wat mij betreft bestaat dat eiland Lombok nog maar niet als ooit eens een deel van (Oost)Indie. Ik heb mezelf altijd als “halfbloed” gezien afkomstig uit Lombok (Indonesie).
Dus niet-indisch!
correctie: ampenan-cakaranegara-MATARAM
@Ed Vos,
Volgende week ga ik naar Senggigi!
Heb eergisteren een ticket gekocht van Yogya-Surabaya naar Mataram.
Ben nog nooit op Lombok geweest, ben erg benieuwd.
Als je ergens foto’s (als het in mijn macht ligt) van wilt hebben dan hoor ik het wel.
Ja ik zie mezelf ook niet echt als Indisch.
Misschien wel Indisch als het het bijvoegelijknaamwoord is van Indische-Nederlander.
Maar dat woord vind ik bij de derde generatie passen. Het woord Nederlander hebben we niet nodig. Ik heb niet de behoefte om tegenover volbloed Nederlanders te benadrukken dat ik Nederlander ben.
En Indisch, ik gebruik het wel als men het verschil niet weet tussen Indo en Indonesisch.
Maar Indisch, we krijgen al van iedereen te horen dat de Indische cultuur aan het uitsterven is, dan gebruiken we ook nog een begrip dat onder andere slaat op een land/periode in het verleden.
Indo-Europeaan dekt de lading beter als het om etniciteit gaat, Euraziaat eigenlijk nog beter.
Vader: Nederlands met Duitse voorouders. Moeder: Sunda, Jawa, Bugis, Madura, Chinees, Frans, Belgisch, Nederlands, Italiaans etc etc.
Een doorsnee Indo dus, met een doorsnee interesse voor genealogie.
Mijn Indo-familie is ook niet typische Indisch. De ene helft heeft de Indonesische nationaliteit. Een ander gedeelte voelt zich meer ala Du Perron. Ze voelden zich meer Europees dan Nederlands, werden gek in Nederland en vertrokken naar de de VS.
Heb een Hindu tante op Bali, Moslim familileden, Katholiek, Protestant, alle geloven zijn zo’n beetje vertegenwoordigd.
En ik, ik heb de kleuren van Nederland maar voel me prettiger in het zuid-oosten.