Fotograaf Armando Ello signeert

Vijf jaar hebben journalist Griselda Molemans en fotograaf Armando Ello aan het boek Zwarte huid, oranje hart gewerkt, in Nederland, maar ook in de VS, Indonesië, Canada en Suriname. Gisteren presenteerden zij in het Nationaal Archief (Den Haag) hun indrukwekkende bevindingen aan zo’n 150 gasten, inclusief vier Ghanese chiefs. De foto’s en verhalen gaven me kippenvel, maar vooral het gevoel dat Indo’s inderdaad kosmopolieten zijn, als ze dat willen.

Het KNIL heeft tijdens de Nederlandse aanwezigheid in Indonesië duizenden Afrikaanse soldaten ‘gerekruteerd’. Hun nazaten heten belanda hitams (zwarte Hollanders), of Indo-Afrikanen. Ze hebben zich, na de soevereiniteitsoverdracht in 1949, verspreid over de hele wereld. De aanleiding voor het bijna 300 pagina’s tellende boek was de zoektocht van Griselda Molemans naar haar eigen wortels: “Ik dook in de stamboeken van het KNIL en las over mijn overgrootvader, zelfs hoe hij eruit zag stond erin. Ik zocht door en vond prachtige verhalen. Hier smul ik van.”

Terwijl foto’s voorbij flitsen, vertelt Molemans: “De Indo-Afrikanen waren erg oranje-gezind. Hun kinderen kregen puur Hollandse namen, zoals Beatrix en Juliana. “Een bijzonder verhaal is dat van deze Indo-Afrikaan, Willem Najoersie. Hij zat bij het KNIL in Salatiga. Hij was blijkbaar niet blij met zijn achternaam en heeft permissie gevraagd om zijn naam te mogen veranderen. In? Niks! (lachend) Ja, hij is dus de geschiedenis ingegaan als Willem Niks.”

Ook hebben Ello en Molemans de nazaten van de Ghanese prins Kwasi Boachi weten te traceren, bekend geworden na het boek de Zwarte met het witte hart (Arthur Japin, 1997). Van de vier kinderen bleek de jongste zoon, Dominic, de “schatbewaarder van de familiegeheimen te zijn”, in de woorden van Molemans. Hij bleek zich bewust te zijn van de vele etnische wortels in zijn bloed. “Dominic moest een keer in een formulier aangeven wat zijn genetische afkomst is, Pacific, African, Indian, enzovoort. Dominic heeft, vertelde hij, toen alle boxjes aangevinkt. ‘Niemand begreep er iets van’, zei hij, ‘maar ik wel. Ik ben alles.’”

Voor het Nationaal Archief is een project zoals dit een manier om de archieven tot leven te wekken, benadrukte directeur Ingrid Gerritse. Daar zijn Molemans en Ello wat mij betreft volledig in geslaagd.

De foto’s van Armando maakten instemmende reacties en gejuich los – van mensen die zichzelf op het grote scherm geprojecteerd zagen. Op de achtergrond speelt Remember me van James Intveld.