Met de Europese Parlementsverkiezingen in aantocht, realiseer ik me dat ik in mijn paspoort bij nationaliteit het liefst ‘Europese’ zou hebben staan. Ik zou me daar meer in herkennen dan in ‘Nederlandse’. Dat heeft er allereerst mee te maken dat ik me regelmatig schaam voor wat in dit bekrompen, luidruchtige Nederland gemeengoed is. Asielzoekers in leegstaande gevangeniscellen plaatsen, het heilige streven naar Zuinigheid en de afstompende botheid zijn daar maar een paar voorbeelden van.
Maar ik zou de Europese nationaliteit vooral willen dragen omdat die mijn afkomst veel beter weerspiegelt dan de Nederlandse. Ten eerste is Europa is de helft van de reden dat wij de naam Indo-Europeaan dragen; zoals elke Indo heb ik een aardige West-Europese delegatie in mijn stamboom. Daarnaast voel ik me vanwége die afkomst meer op mijn plek in een samenleving die bestaat uit een breed scala van volken en culturen, dan eentje van oranje eenheidsworst.
Toch hoor ik maar weinig over derde generatie Indo’s die op reis gaan naar het land van hun Europese voorvaderen. Naar Indonesië wel. Ook ik ben inmiddels aan het sparen voor een rootsreis naar het land van mijn ouders. En ja, ook ik voel een band met Indonesië, ondanks dat ik in Nederland geboren en getogen ben. Maar ik voel me ook verbonden met Schotland, Duitsland en Portugal, waar mijn voorvaderen vandaan kwamen.
Vroeger was het in Indische kringen gebruikelijk om je voor te staan op je Europese afkomst. Het was in die tijd not done om over jezelf te zeggen dat je een Indo was. Tantes van mij vertelden daarom dat ze Italiaans waren; dat was chique en geloofwaardiger dan Hollands, want ze leken natuurlijk in de verste verten niet op Dik Trom. Lijkt het maar zo of zijn we tegenwoordig eerder geneigd onze Indonesische wortels te benadrukken dan de Europese?
De voorkeur voor Indonesië ten opzichte van Europa bij jonge Indo’s kan je eenvoudig verklaren. Het is de plek waar onze ouders geboren zijn. Dat land is een vanzelfsprekendere start voor het verkennen van je achtergrond dan in meerdere Europese landen op zoek gaan naar sporen van voorouders die om schimmige redenen naar Nederlands-Indië gekomen zijn. Het is in Indonesië al moeilijk zoeken, maar waar moet je in hemelsnaam beginnen in Portugal?
In hoeverre speelt bij de keuze van het land waarin we onze rootsreis uitvoeren, trouwens mee dat de Europese kant de ‘foute kant’ was? Als ik kijk naar mijn familie, dan is het niet onwaarschijnlijk dat door toedoen van mijn Europese voorouders minstens één Sumatraan, Atjeeër, Javaan of andere Aziaat het leven gelaten heeft. Europeanen waren de koloniale heersers in Azië, de meeste Schotten en Duitsers kwamen naar Indië als huurlingen van de VOC en de Portugezen waren heer en meester in Indië en omgeving voordat de VOC er zijn vlag plantte.
Maar vertel, hoe zit jij hierin? Ben jij ooit van plan naar het land van je Europese voorouders te gaan, op zoek naar een de vertakkingen van je wortels?
Europa ?
Is dat ook inclusief die nieuwe Oost Europeanen ?
Uit hoeveel landen en volkeren bestaat Europa wel ?
Waar sta je dan als Europese Nederlander tussen al die kleine en grotere landen ?
In de oude Nederlands Indie bestaat de Europese populatie uit verschillende volkeren zoals Amerikanen , Japanners , Taiwanezers (Formosa), Armenen, Filipijners, Turken , Russen etc.
Dit is volgens de CBS clasificatie.
Ik snap wat je bedoelt Kirsten. Ja, we zijn eerder geneigd de nadruk te leggen op Indonesie dan Nederland/Europa. Maar ik moet je eerlijk zeggen: ik heb me ook nooit verdiept in die Nederlandse kant van mijn Indische kant.
Ik weet wel dat de voorouders van mijn (Nederlandse) vader de apartheid hebben gebracht in Suid-Afrika.. Moet ik daar naar toe voor een rootsreis? Ja, misschien wel. Om me te schamen voor wat mijn voorouders daar hebben gedaan. Dit sluit dan gelijk mooi aan op jouw verhaal over de Sumatraan, Atjeeer en Javaan.
Mijn conclusie? We zijn allemaal wereldburgers en van (west)Europese afkomst zijnde -al is het maar een beetje- hebben we allemaal voorouders met bloed aan hun handen.
Ik voel me vooral wereldburger.
We worden sowieso globaler mede dankzij het internet kunnen we lid zijn van een community of social network zonder geografische grenzen. En ja Indonesië trekt veel meer aan ons omdat we toch tempé en sateh lekkerder vinden dan spruitjes. In mijn reizen naar Indonesië heb ik altijd het gevoel gehad dat ik thuis kwam en dat ze allemaal mijn familie waren! Hier is nog een interesante website want er zijn nog Indo’s in Indonesië:
http://www.oorlogsliefdekind.nl/
Het is een geliefde bezigheid in, wat ik bij gebrek aan een betere benaming, Indische kringen noem; het afkomst rekenen, liefst in breuken en procenten. Half Duits, kwart Soendanees, scheutje Madurees, en ga zo maar door. Het is net zo gespeend van logica en rationaliteit als astrologie. Als tijdverdrijf redelijk onschuldig, maar je moet er niet al te veel gewicht aan toe kennen. Het verbaast me enigszins dat mensen van deze tijd zich nog serieus mee bezig houden met wat zijn oorsprong heeft in het koloniale gedachtegoed van de 19e en begin 20ste eeuw. Ieder weldenkend mens moet inmiddels toch wel begrepen hebben dat het onzin is.
Het daarmee samenhangende gegoochel in nationaliteiten is wat minder onschuldig. De recente geschiedenis heeft dat laten zien. Maar in feite is dat net zo onzinnig. Duitser, Fransman, Indonesiër; what’s in a name? liet Shakespeare Romeo al verzuchten. Het zijn etiketjes, handig soms, maar niet zelden misleidend en gevaarlijk als er meer betekenis aan wordt toegekend dan een simpele aanduiding. Met name als er ook waarde oordelen aan gehangen worden.