Een doodnormale vrijdagavond. Een avond waarop ik gewoonlijk met mijn vriendje zou chillen, of een drankje zou doen in de stad met een paar vriendinnetjes. Deze avond was anders. Ik ging namelijk uit eten met tien partners in crime van Indisch 3.0.
Toen ik aankwam bij restaurant ‘De Courant’ in Utrecht, stonden er al twee anderen te wachten. Charlie, mijn mede powerpuff girl, zoals ons groepje uit Utrecht binnenskamers wordt genoemd. Haar altijd opgewekte stem kwam me al vanaf een afstandje tegemoet. Naast haar stond Bryony, een prachtige meid die ik alleen nog maar kende van haar foto op Indisch 3.0. Geen Indonesische keuken voor ons vanavond, maar de heerlijke Italiaanse cuisine stond op het menu. Indo’s eten immers alles, toch?
Na een tijdje aan de bar te hebben gehangen, kregen we onze tafel toegewezen. Toen de avond vorderde, wisselden we af en toe van plek. We kenden elkaar immers nog niet allemaal, maar daar zou snel verandering in komen. Toen ik tegenover Willem-Jan, beter bekend als Merah, kwam te zitten, stelde hij me een vraag waar ik lang over ben blijven nadenken; ‘Merk je op dit moment dat je met alleen maar Indische mensen bent?’. Ik dacht na en keek toen naar Roosje, die naast me zat. Ik keek Merah aan en zei: ‘Nee, niet per se.’ Ik vroeg hem hoe hij erover dacht. Met een twinkeling in zijn ogen vertelde Merah dat hij het wel degelijk voelde. Een soort saamhorigheidsgevoel, een band. Bijna meteen had ik spijt van mijn antwoord. Ik dacht namelijk terug aan hoe de avond tot dan toe verlopen was, aan hoe iedereen enthousiast, maar toch bescheiden op elkaar reageerde. Hoe iedereen zich, ondanks dat we elkaar nauwelijks of niet kenden toch op zijn gemak voelde.
Toen het gesprek even stil viel en ik van mijn drankje nipte, keek ik eens om me heen. Ja, ik was vanavond op stap met alleen maar Indo’s. Voor een buitenstaander was dit waarschijnlijk niet te merken. Niet aan ieders uiterlijk is het namelijk op het eerste gezicht te zien. Ik vroeg me af wat andere mensen zouden denken als ze ons groepje zo bij elkaar zagen. Is het familie? Collega’s? Of gewoon vrienden? Ik keek nog eens om me heen. Ja, eigenlijk zijn we het alle drie.
Ja, dat gevoel van saamhorigheid en gemeenschappelijke achtergrond had ik laatst ook toen ik een ontmoeting had met tot dan toe allemaal onbekende indo’s. Toch een soort familiegevoel, denk ik.
@Peter: ja en zou het niet lekker zijn als je dat gevoel constant hebt? Ik heb sinds enkelen jaren enkel een echte Indisch vriendenkring..natuurlijk heb ik kennissen met een andere achtergrond maar de Indo’s zie ik als mijn vaste vrienden waar ik het meest mee optrek, serieuze zaken mee bespreek en de meeste lol mee beleef. Dat is zo gegroeid, omdat je op zoveel vlakken gewoon hetzelfde (aan)voelt, dezelfde interesse hebt of dezelfde eigenaardigheden hebt.
Uiteraard niet met elke Indo, maargoed ik ben nu eenmaal ook niet het type dat zich op zijn gemak voelt op een Nederlandse verjaardag; in een cirkel zitten, mannen en vrouwen apart, klagen over voetbal, de buitenlander, PVV politiek en humorloze “er was eens een belg, een duitser en een turk” grappen onder het “genot” van een blokje oude kaas met een doorweekt plakje augaurk erop..dat is natuurlijk na het schoteltje met gebak en halve beker koffie…haha.
Ja!
Maar…
Ben je toevallig familie van bung Maurice Lentze? van de PKL?
Volgens mijn moeder zijn ALLE Lentze’s met ‘tee-zet-ee’ familie van elkaar. Maar Maurice Lentze en Max Lentze van de Poekoelan hebben wij niet persoonlijk gekend.
Overigens is er wel een andere Max Lentze direct een oom van mijn moeder, die zat in de band Comancheros met twee broers en een vriend: http://indorock.pmouse.nl/comancheros.htm
Ben ik best wel trots op!
Leuk artikel en zeker omdat ik er die avond bij was. Goed geschreven en omschreven hoe je zonder dat je het weet een duidelijk saamhorigheidsgevoel hebt als indo’s onder mekaar.
Ongeacht welke generatie :).
Zoals vanavond was ik samen met Armando Ello uitgenodigd voor de kerstborrel van de Indo Business Club. Ook daar bemerkte je de gemoedelijke sfeer oftewel het ‘saamhorigheidsgevoel’. Een gezellig samenzijn, lekker eten met de mogelijkheid van het ongedwongen zaken doen.
maar …. dan hoor je dat stemmetje in je hoofd ‘…of ben ik nu rasistisch?’ en dan ga je op zoek naar andere verklaringen, zoals we kennen elkaar al een beetje door Indisch3, we zij bij Indisch3 gekomen omdat we bepaalde meningen delen, en.
En toch weet je dat wanneer je met onbekende of minder bekende Hollanders op stap bent er cultuur verschillen zijn en je je stiekem wel eens ergert en denkt ‘dat zouden wij nooit doen’.
Mijn ‘Ja!’, enthousiast en oprecht omdat ik dat ken, die herkenning als ik onder Indo’s ben. Maar dat is niets nieuws.
Precies wat jij aanhaalt is wat ik bedoelde met mijn ‘maar…’: de Indisch3 redactie werkt met elkaar aan hetzelfde project, delen interesses voor Indische/Indonesische onderwerpen, hebben soortgelijke opleidingen genoten (alfa-studies als geschiedenis, psych, cultureel, en anders theater/kunst).
Als je bv. een groep van Indische bèta’s bij elkaar had, een astrofysicus, een biochemicus, een ornitholoog, enz. dan zou de vibe heel anders zijn. Natuurlijk zouden er overeenkomsten zijn met het dineetje van de Indisch3-redactie, in omgangsvormen, woordkeuze, anekdotes over familie… Maar ik denk niet dat moet worden onderschat dat de sterkste banden tussen mensen vaker wel dan niet gebaseerd zijn op innerlijke herkenningspunten die cultuuroverschríjdend zijn.
Daarnaast heeft mijn ‘maar…’ een tweede kant: natuurlijk tof voor Stephanie en de anderen om tot het besef te komen dat je Indische bloed nog sterk door je aders stroomt. MAAR, vooral aangezien er al vele artikelen zijn geweest die een bevestiging van het Indisch-zijn bespreken… is de vraag: wat voegt het artikel toe?
Je zet het goed neer bung Lentze, ze vallen idd vaak in herhaling met soort gelijke artikels,maar kan dat ze kwalijk genomen worden ? Ik denk het niet het Indisch Indo zijn is niet voor iedereen vanzelfsprekend is bij de meeste van de crew van Indisch3 is de interesse in het Indisch/Indo zijn pas op een latere leeftijd gekomen veelal gecombineerd met het afstuderen, nu de redactie gewisseld is zie je ook het verschil,daarin tegen is Merah al heel wat jaartjes actief, net als Erik (darah ketiga)
In NI was er bv ook al een verschil tussen de hoger opgeleide Indo en de Kampong Indo, deze keken elkaar ook met verkeerde ogen aan en elkaars interesses waren ook anders, net zoals met de blanke Indo hoe lichter de huidskleur en hoe hoger de kennis des te meer aanzien had je.
Maar goed het bloed kruipt toch waar het niet gaan kan.
Slmt wkend
Leuk en herkenbaar stukje..ik heb wat collega’s die Indisch zijn..alleen wordt er nooit over gesproken..tot één van hen zei: straks na werk, makan makan. Alle Indo’s glimlachen en maakte opmerkingen terug: Aduh lekkuh Nasi..of niet teveel straks berak, kentut. Ja het is knullig, maar onze humor is vaak ook kinderlijk. Hoewel niemand de vraag stelde aan elkaar: ben jij dan ook Indo? Want we wisten het gewoon van elkaar zonder er ooit een woord over te zeggen. Later ging ik me afvragen hoe dat komt. Komt het wellicht door 300 jaar koloniale invloed; zijn wij, de Indische Nederland, slachtoffer van eeuwenoude,westerse en koloniale techniek? Europeanen gingen elders handel drijven, door spanning te kweken onder de bevolking nam men via de achterdeur het waar/de buit voor een zachte prijs, of zonder te betalen mee. Indische Nederlanders, Molukkers en in mindere mate Manadonezen zijn natuurlijk beïnvloed doordat ze door het koloniale machts-systeem een voorrangspositie kregen. De gevolgen daarvan waren voor de Indische Nederlander na de oorlog merkbaar (bersiap) voor de Molukken nog steeds en ook in de andere gewesten zijn er nog spanningen die wellicht hun oorsprong hebben in de voormalige koloniale verhoudingen. Waarom hebben Indo’s wel vaak die herkenning maar beantwoorden wij die niet in spontane begroetingen, kennismakingen zoals andere etnische groepen in Nederland wel doen? Bijv. Molukkers die elkaar tegenkomen op straat en elkaar niet kennen groeten elkaar even, maken een praatje: “dari mana? Oohs, ken je die en die?” Indo’s missen de woonconcentratie en missen de faciliteiten om daarnaar te handelen. Wijken of straten waar Indische gezinnen in de jaren ’50 of ’60 vlakbij elkaar woonden (toevallig bij elkaar door dienstwoning van defensie), zijn er niet meer. Ex-Knil soldaten werden overgeplaatst naar het Nederlands leger. Hun kinderen, onze ouders, trouwden en verspreiden zich. Alweer zoals de overheid het had gepland volgens de wet huisvesting en wet woonvoorziening.
Indische mensen hebben, enkelen uitgezonderd, zich altijd door de overheid laten voorlezen wie ze zijn en wat ze zijn; “jullie zijn geïntegreerd, jullie zijn gewoon Nederlanders, jullie zijn bescheiden, jullie hebben geen subsidie nodig want jullie cultuur is geassimileerd.”
Tijden zijn veranderd, de multi-culturele samenleving die in de jaren ’90 werd verkondigd is een flop, iedere etnische groep zit op zijn eigen eiland (letterlijk: Molukse wijken, Marokkaanse buurten, chinatowns, Antilliaanse straten,etc.) en voorziet in zijn eigen economie om niet afhankelijk te zijn; eigen winkels, eigen werkgelegenheid, eigen reisbureaus, eigen gebedshuizen. Wat meer saamhorigheid kweekt waardoor er ook meer voortvloeing is van de gemeenschap in de vorm van onderlinge huwelijken en nieuwe generaties, aktuele contacten met het land van herkomst, etc. Indo’s moeten meer op zichzelf staan en ook meer bewust omgaan met elkaar; dan wordt dat gevoel en verlangen wat je hebt ervaren op deze avond nog beter..elke mens heeft namelijk het natuurlijk velangen om bij een groep te horen. Een persoon die niet weet bij welke groep hij hoort, welke culturele identiteit hij/zij heeft, zal nooit helemaal zichzelf zijn..
Met respect Erik, maar enerzijds beschrijf je het bestaan van zekere allochtone eilanden als iets negatiefs, anderzijds lijk je het jammer te vinden dat de Indo’s niet op een soortgelijke manier ‘gesegregeerd’ zijn.
Overigens is het in mijn optiek niet absoluut geflopt met de multiculturele dynamiek in NL; lang niet iedereen leeft op zijn/haar eigen afgesloten eiland.
Ik vind het fijn om op pasars en andere Indische evenementen en meet-ups te praten met Indo’s -en vaak ook Indonesiërs!- die ik nog nooit heb ontmoet. Erg prettig altijd. Maar om samen met andere Indo’s consequent ‘op onszelf’ te staan. Nee, daar pas ik voor.
Overigens zijn er in de wereld ook veel ‘lone wolves’, voor wie het niet zo hoeft, dat bij een groep horen. Waaronder ook velen die zich hebben losgemaakt van hun cultuurgroep omdat ze die als te verstikkend hebben ervaren.
@cj
Ik geloof niet dat studierichtingen die Indo’s gevolgd hebben bepalender zijn voor de binding dan afkomst.
De opleidingen die leden binnen Darah Ketiga gevolgd hebben zijn enorm divers.
Ook zijn niet alle leden op dezelfde manier bezig met culuur. De ene is vaak op internet om over cultuur te praten, de andere heeft er geen zin in. Een ander deel is als ‘aanhang’ de groep binnengekomen.
De huidige bindende factor is de Indische sfeer, het herkenbare. Leden hebben elkaar als onbekenden ontmoet.
Bij Indisch3 lijkt het anders te zijn ontstaan, mensen worden denk ik geselecteerd op hun talent en er wordt misschien van te voren gekeken of ze bij de groep passen.
DK kent geen selectie, als het niet klikt groei je uit elkaar.
Ik denk dat de omgangsvormen die Indo’s kennen en de invloed daarvan enorm worden onderschat.
Dat komt omdat ze voor velen moeilijk onder woorden te brengen zijn. Voor sommigen zijn ze totaal onbekend (ze gebruiken ze onbewust).
En soms denken Indo’s en hun niet-indo omgeving dat bepaalde handelingen uniek zijn en bij die persoon horen terwijl ze juist cultureel zijn bepaald.
Het grappige is dat in het boek ‘Indisch is een gevoel’ alle Indo’s, van hoog tot laag, van wit tot bruin, hoogopgeleid en niet, zichzelf als Indo ziende als niet, allemaal noemen ze ongeveer dezelfde gebruiken, normen en waarden als typisch voor hun. Gastvrijheid is de bekendste.
Het antwoord ligt grotendeels in de Indonesische adat(‘s).
Schoenen uit in huis.
Gasten zo snel mogelijk eten en drinken aanbedieden
Niet alleen eten als er iemand bij je is.
Respect voor ouderen
je eten delen
een kado niet openmaken waar iemand bij is (niet laten zien dat je teleurgesteld bent). Zeker geen envelop met geld openmaken.
Geen mes op iemands verjaardag geven
niet voor mensen langslopen die in gesprek zijn maar er achter, anders vragen.
Geen mensen buitensluiten in een gesprek, niet met je rug naar mensen toe staan.
Niet te veel praten tijdens het eten.
Niet je armen hoger dan je schouders tijdens het eten (misschien vanwegen evt zweetplekken)
met je rechterhand eten met alleen een lepel.
niet in een keer heel veel eten op je bord maar meerdere malen lopen, uit respect voor de kok.
Rustig eten.
Niet eten als je staat of loopt.
Met je rechter hand dingen aanpakken.
De tijd nemen als je iets van een bepaald persoon krijgt, zoals een visitekaartje of foto album.
Niet net zo lang bij een gastheer/vrouw blijven hangen tot die je weg moet sturen.
Gasten vragen te blijven eten.
Eten mee geven.
Logeren bij familie.
Geld lenen, geven aan vrienden en familie, niet gierig zijn.
Je rechter arm naar beneden houden als je tussen mensen door wilt lopen en een beetje buigen.
Knikken als je iemand groet, zoals bij de garuda reklame maar dan zonder handen.
Hum of huhh..mmm gebruiken als bevestiging op vragen of verhalen
Veel glimlachen om mensen op hun gemak te stellen.
Heel sociaal zijn, maar daar in tegen ook bepaalde dingen binnen/prive houden, zoals meningen en frustraties.
Lippen naar binnen drukken als je verlegen bent, te nieuwsgierig of verbaast.
Er is nog zo veel meer dat Indo’s in meer of mindere mate doen, bewust of onbewust. Niet alles natuurlijk, net zo min als Indonesiers.
Dit nog even:
als je de normen en waarden bekijkt en je denkt aan wat sommige Indo’s zeggen ‘Indisch is een gevoel’.
Zou het kunnen zijn dat dat gevoel ‘handelen naar de geest’ van de Indische cultuur is?
Uit die opsomming komt vrij duidelijk naar voren dat die geest vooral gericht is op het sociale in tegenstelling tot het westerse Individue.
De indische cultuur is dus primair gericht op harmonie binnen de groep. Al lukt dat niet altijd natuurlijk.
@Jeroen,
Sorry, ik wilde niet een contrast naar voren brengen tussen alfa’s en bèta’s per se; ik had voorbeelden willen toevoegen van nog meer gezelschappen, bv. Indische atleten, Indische muzikanten, enz., en het verschil in gespreksstof en gemeenschappelijke achtergrond; maar anders werd m’n bericht te lang.
Laat ik ook vooropstellen dat ik in m’n commentaar geen kritiek heb op wat er in Stephanies artikel staat vwb het herkenningsgevoel; zowel voor Stephanies ‘niet per se merken dat ze alleen onder Indo’s was’ als voor Merahs saamhorigheids-uitleg valt iets te zeggen.
Wel heb ik kritiek op wat er soms in het commentaar wordt gezegd over je meer thuis voelen tussen Indischen dan tussen blanke Nederlanders, en dit neerzetten als een algemeenheid: ‘…je je stiekem wel eens ergert’. Als dat geldt voor jou of Erik, dan is het mooi dat je een overwegend Indische vriendenkring hebt met een sterke band. Maar dat geldt niet voor iedereen.
Mijn vriendengroepje op de middelbare school, op mij na geheel blank, wij waren perfect op elkaar afgestemd. Van een cultuurverschil met hen heb ik nooit iets gemerkt.
@cj,
mijn vrienden kring is ook divers geweest, maar alleen mijn indo en indonesische vrienden zijn over.
We begrijpen elkaar beter omdat we ongeveer dezelfde normen en waarden hebben. Ik weet bijvoorbeeld meestal wanneer een indo boos is zelfs als hij lacht.
Ik zal niet beweren dat alles altijd makkelijk gaat of Indo’s beter zijn, maar het gaat gewoon makkelijker.
Waar ik me wel aan erger is het ‘hollandse authisme’, het lijkt wel of ze eerst over je heen proberen te lopen en pas als je stop schreeuwt hebben ze respect voor je.
Ook erger ik me aan nuchterheid dat vaak omslaat in arrogantie, alsof ze het nut van het leven hebben ingepolderd.
En zo zijn er veel meer dingen en geloof dat Nederland zelf ook wel weet dat er iets fouts is de huidige cultuur. Normen waarden moeten opnieuw worden uitgevonden. Maar Indo’s zijn ook niet heilig natuurlijk. Maar ik begrijp ze beter.
Jeroen, ik kan er wel in komen, wat je hier zegt, ook al verschilt mijn eigen ervaring op dit gebied. Bedankt voor de nadere toelichting.
Bewust even kort off-topic: ben jij een beetje bekend met autisme?
Heren,
Zouden jullie aub on topic, kort en bondig willen blijven?
Bvd,
Merah
@ Merah,
Het is voor ieder van ons vaak moeilijk om on topic te blijven, wanneer we iets te lang door op iets gaan of er van afwijken krijgen we gelijk commentaar, zelf reageerd of mengt de redactie zich nergens in, verder zijn de discussies juist spannend en leerzaam lijkt mij, als men te oppervlakkig blijft wordt het saaie boel hier, nu is er juist voldoende input en zet het ons tot denken.
slmt
Ik ben het eens met CC. Alleen hier in het commentaar op Indisch3 vind ik discussie tussen jongere Indische reageerders, nergens anders op het net. Als het er al is, dan weet ik niet waar ik het moet zoeken.
Ik probeer wel binnen de karakter-limiet van 200 te blijven. Maar soms ben je zo ijverig aan het typen, dat je er al gauw overheen schiet.
@Lentze, er is idd weinig op het Net voor Indo’s/Indische, vroeger had je IndoWeb maar daar zat van alles en nog wat op (belanda,jampa,chino,hindoe etc op) je hebt nog de site van Indisch4ever maar dat wordt veelal bezocht door de 2e gen, op hyves had je ook van alles en verder had Darah Ketiga een forum maar deze was besloten, maar ach dat we het niet altijd eens zijn met elkaar wil niet zeggen dat we elkaar niet respecteren en jah dat we allemaal cepat op onze kaki zijn getrapt is Indo eigen denk..haha aduh wijk af van topic ;+)
@cj,
ja ik heb een aantal autistische collega’s en ik ken nog iemand die het is. Jij ook dacht ik dat je ergens schreef.
Ik gebruik het woord niet negatief, met ‘Nederland autisme’ bedoel ik dat Nederlanders zich moeilijk lijken te kunnen verplaatsen in anderen. Rekening houden met anderen zit niet zo diep verankerd in de Nederlandse cultuur en opvoeding als in de oost Aziatische.
O, dat doet me goed. Dan hoef ik ook niets meer uit te leggen. 🙂
Dank dat je dat onthouden hebt. ‘Mild’ overigens.
kleine opmerking:
Het “niet openen” van een cadeau, is niet om evt. te laten zien dat je teleurgesteld zou kunnen zijn, maar dat is om evt. andere gevers van cadeau’s die minder in waarde zijn, niet verlegen te maken…, bikin malu.
Wat interessant, dank voor de aanvulling!
De interpretatie van het evt. blijken van teleurstelling is misschien deels ook correct; een week geleden heb ik dit namelijk als mogelijke reden gehoord van een Taiwanese die uitleg gaf over de gebruiken bij het Chinees Nieuwjaar.